آب درمانی  عبارت است از درمان برخی ضایعات فیزیکی با استفاده از خواص فیزیولوژیکی و فیزیکی آب ،درشرایطی که بخشی از بدن یاکل ان درآب غوطه ورشده است.

مهمترین خواص فیزیکی آب که در آب درمانی از آنها استفاده می شود،عبارت است از :

چگالی (نسبت جرم به حجم )

بیشترین چگالی آب در دمای درجه است وبطورکلی هرجسمی که چگالی آن بیشتراز آب باشد درآب فرومی رود. درحالی که چگالی جسمی کمتر از آب باشد، درآن شناور می ماند .

بدن انسان نیز به دلیل چگالی کمتر از آب شناور می ماند.

وزن مخصوص(وزن حجم معین ماده بر وزن همان حجم آب) 

وزن مخصوص آب، وزن حجم معین ماده بر وزن همان حجم آب است وموادی که وزن مخصوص انها کمتراز آب باشد، درآب شناور می مانند. وزن مخصوص بدن انسان 974/0 است وبه همین دلیل در آب شنا ور می ماند. اگروزن مخصوص جسمی برابر باآب باشد، درزیر سطح آب شناور می ماند و اکر بیشتر باشد در آن فرو می رود .

قانون ارشمیدس ونیروی شناوری

((نیروی شناوری ))نیرویی است که ازطرف آب برجسم وبه طرف بالا (خلاف جهت جاذبه )وارد می شود. این نیرو برابر با وزن آب جابجا شده می باشد وباعث می شود جسمی که درآب غوطه وراست سبکتر از زمانی که درهوا قراردارد بنظر برسد.

سرعت  شناوری در دو حالت افزایش می یابد

الف) حرکت اندام در سطحی نزدیک به  سطح اب

ب) بلندتر شدن اهرم حرکت.

درنتیجه برای تقویت عضلات ضعیف فبا یک اهرم بلندتر وحرکت نزدیکتر به سطح آب ف می توان  بیشترین کمک را از نیروی شناوری گرفت .عکس این عمل برای مقاومت دادن به حرکت صدق می کند.

فشار هیدروستاتیک (قانون باسکال)

مولکول های مایع بر هر  جزء از سطح غوطه ور نیرویی اعمال می کنند که به آن فشار مایع می گویند. طبق قانون باسکال، دریک عمق معین، فشار وارد برسطح بدن یکسان است وبا افزایش غلظت مایع وعمق آب این نیروافزایش می یابد .

نیروی چسبندگی و پیوستگی

این نیروباعث می شود که مقاومت آب در مقابل حرکت افزایش یابد.

کشش سطحی بین مولکول های سطح مایع است و می تواند به عنوان یک مقاومت به حرکت عمل کند میزان این نیروکم است وفقط برای عضلات کوچک باارزش می باشد.

مقاومت

مقاومت بوجودآمده در یک جریان مایع ثابت به علت اصطکاک مولکولهای آن است ولی در یک جریان متلاطم بین مولکولهای مایع وظرف هم اصطکاک وجود دارد. وقتی جسمی در آب حرکت می کند درقسمت جلو وپشت آن اختلاف فشاربوجود می آید. این فشاردرجلوی جسم افزایش ودرپشت  آن کاهش می یابد. هرچه حرکت جسم سریعتر باشد نیروی خلفی تمایل به کشیدن آن جسم داشته ومقاومت بیشتری در مقابل  حرکت ایجاد می کند. ازطرفی به علت کاهش فشار درپشت جسم ، حرکت جسمی دیگر در پشت جسم جلویی ، راحتتراست (حرکت بیماردرپشت درمانگر).

باتغییرحالت جسم در آب (حرکت از عرض یا پهنا )نیز می توان حرکت را سخت یا آسان کرد .هرچه سطح  جلویی جسم شناوردر آب پهن تر باشد ، حرکت سخت تر است.

 خواص فیزیولوژیکی آب که درآب درمانی  مورداستفاده قرارمی گیرد شامل موارد زیر می باشند:

اثر حرارتی

با استفاده از آب درمانی، اثرات مفید سرما یا گرما درسطحی وسیع حاصل می گردد. این امرموجب بروزتغییراتی  چون افزایش یا کاهش فشارخون، افزایش تعداد ضربان قلب، گشاد یا تنگ شدن عروق خونی محیطی، افزایش تعداد تنفس، تغییردرجه ی حرارت بافت وجریان خون می گردد. گرما ابتدا موجب افزایش فشارخون می گردد ولی بعد از مدتی بعت گشادشدن عروق فشارخون کاهش می یابد.

اثرات چرخش آب (ویرپول)

در اغلب استخرها یا تانک های آب درمانی، باکمک یک پمپ الکتریکی امواج مکانیکی درآب ایجاد می شود. امواج  ایجاد شده موجب رفع گرفتگی عضلانی و شل شدن عضلات ودرنتیجه آسان تر شدن حرکات می گردند. با کمک این امواج ، بافت های  مرده  و نکروز شده  زخمها به راحتی از زخم جدا می شوند (این خا صیت در سوختگی ها مورد استفاده قرارمی گیرد). امواج ایجادشده در آب موجب تسکین درد بیمار می شود  و آرام بخش می باشند. دمای مورداستفاده در آب درمانی

طور متوسط 36/5 -35/5 درجه ی سانتی گراد  بوده و طول مدت درمان حدود 20 دقیقه درنظرگرفته می شود. برای کاهش احتمال عفونت می توان موادضدعفونی کننده مثل بتادین نیز به آب افزود. قبل از وارد شدن به آب نیز باید پاها در محلول 1% کلر فروبرده شوند.

موارد کاربرد آب درمانی

کاهش درد وگرفتگی عضلانی

ریلکسیشن

حفظ و افزایش دامنه حرکتی

بازآموزی فعالیت عضلات فلج

تقویت عضلات

پیشرفت  دادن حرکات جهت راه رفتن

افزایش گردش خون ودرنتیجه بهبود تغذیه ی بافت ها

درآرتروز مفاصل ران و زانو، اسپوندلیت آنکلوزان، کمردرد وآسیبهای بافت عضلانی، بااستفاده از آبدرمانی  درد بیمار کاهش یافته وحرکت مفاصل وی راحت تر انجام شده ودامنه ی حرکت مفاصل افزایش می یابد. درآب درمانی، اثرات گرما وسیع تر و طولانی تر بوده  خستگی کمتر وحرکات راحت تر صورت می گیرند. تعدادعضلات فعال ومفاصل متحرک نیز بیشترهستند.

قبل از شروع درمان باید درجه حرارت بدن بیمار و وضعیت اندام ها وبدن او از نظر وجود تورم، زخم باز، رنگ پوست و گرفتگی عضلانی  مورد بررسی قرارگرفته و نحوه ی درمان به او شرح داده شود.

موارد عدم استفاده از آب درمانی

بی اختیاری ادرار کنترل ادرار ومدفوع

اختلالات قلبی – ریوی شدید

اختلالات هوشی شدید

عفونت های دستگاه های فوقانی تنفس

زخم باز

عفونت های شدید پوست

قارچ پا

کچلی

التهاب گوش

جراحت گلو

آنفلوانزا

عفونت های روده بزرگ

تیفوئید، وبا

فلج اطفال واسهال خونی